Gaiplik Nedir

Olumsuz hayat koşulları, kazalar, doğal afetler gibi olayların sonucunda bazı durumlarda kişilerden uzunca bir süre haber alınamadığına sıkça şahit olunmuştur. Bu ve benzeri olaylar ardından haber alınamayan kişinin ölmüş olabileceği düşünülebilmekle beraber bazı durumlarda kişinin ölmüş olma olasılığı oldukça yüksektir. Bir insanın hayatta olması ile ölmüş olması arasında hukuken çok büyük farklılıklar olması sebebiyle bunun tespiti oldukça önemlidir. Tüm bu sebeplerle Türk Hukukunda gaiplik müessesesi düzenlenme bulmuştur.

 Yukarıda da kısaca açıklandığı üzere uzun zamandır kendisinden haber alınamayan veya ölüm tehlikesi içerisinde kaybolan kişi hakkında ölümüne dair kuvvetli ihtimaller mevcutsa gaiplik kararı verilebilecektir. Gaiplik kararının verilebilmesi için;

·         Kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolması

·         Kişiden uzun süre haber alınamaması

Gerekmekle beraber bu iki durum arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklar arasında en önemli olanı ise sürelerdir.

Gaiplik kararının verilmesini talep etmek ancak bazı sürelerin dolması halinde mümkün olabilecektir. Şayet kişi ölüm tehlikesi içerisinde kayboldu ise kaybolma tarihinden 1 yıl geçmekle beraber gaiplik kararı talebinde bulunulabilecektir. Ancak kişiden uzun zamandır haber alınamıyor ise bu halde son haber alma tarihinden itibaren 5 yıl geçmesiyle beraber gaiplik kararı verilmesi istenebilecektir. Fakat bu sürenin kesilmemiş olması gerekmektedir. Yani bu 5 yıl boyunca hakkında gaiplik kararı verilmesi istenilen kişiden hiçbir şekilde haber alınamıyor olması şarttır.

Gaiplik kararı verilmesi için mahkemeye başvurulması şarttır. Başvurulacak mahkeme hakkında gaiplik kararı verilecek kişinin son yerleşim yeri mahkemesidir. Gaiplik kararı verildiği gün değil kişinin kaybolduğu günden itibaren hüküm doğuracaktır. Hüküm doğduğu gün itibari ile kişi ölmüş sayılacağı için ölüme bağlı olarak oluşan tüm haklar da mevcut olayda oluşacaktır. Ölen kişinin mirasbırakan olması durumunda tereke gerekli koşullar altında mirasçılar arasında paylaştırılacaktır.

“Gaiplik kararı Madde 32-

Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir.

 Yetkili mahkeme, kişinin Türkiye'deki son yerleşim yeri; eğer Türkiye'de hiç yerleşmemişse nüfus sicilinde kayıtlı olduğu yer; böyle bir kayıt da yoksa anasının veya babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesidir.

2. Yargılama usulü Madde 33-

Gaiplik kararının istenebilmesi için, ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekir. Mahkeme, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimseleri, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilânla çağırır. Bu süre, ilk ilânın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır.

 3. İstemin düşmesi Madde 34-

Gaipliğine karar verilecek kişi, ilân süresi dolmadan ortaya çıkar veya kendisinden haber alınırsa ya da öldüğü tarih tespit edilirse gaiplik istemi düşer.

 4. Hükmü Madde 35-

 İlândan sonuç alınamazsa, mahkeme gaipliğe karar verir ve ölüme bağlı haklar, aynen gaibin ölümü ispatlanmış gibi kullanılır. Gaiplik kararı ölüm tehlikesinin gerçekleştiği veya son haberin alındığı günden başlayarak hüküm doğurur.”